مالیات سبز عاملی فراموش شده در برنامه ریزی صنعتی ایران

تولیدات صنعتی و رشد آن به تنهایی به منزلۀ معیاری برای سنجش عملکرد بخش صنعت در هر مقطع یا دورۀ زمانی قلمداد می شود، اما نمی تواند متغیر اساسی برای سنجش عملکرد این بخش در نظر گرفته شود، زیرا این عامل بدون توجه به عوامل زیست محیطی، حتی در پاره ای از موارد می تواند عملکرد مورد نظر را تحت تأثیر قرار دهد. بر این اساس، نمی توان و نباید تولید بیشتر، خصوصاً در برخی صنایع، به قیمت تخریب محیط زیست صورت پذیرد. این در حالی است که قانون اساسی ج.ا.ا. نیز آن دسته از فعالیت های‏ اقتصادی‏ را که‏ با آلودگی‏ محیط زیست‏ یا تخریب‏ جبران ناپذیر‏ آن‏ در ارتباط است ممنوع‏ دانسته است. مطابق اصل پنجاهم این قانون در جمهوری‏ اسلامی‏ ایران، حفاظت‏ از محیط زیست‏ که‏ نسل‏ امروز و نسل های‏ بعد باید در آن‏ حیات‏ اجتماعی‏ رو به‏ رشدی‏ داشته‏ باشند، وظیفۀ‏ عمومی‏ تلقی‏ شده است. همچنین، به این موضوع در سند چشم انداز بیست سالۀ ایران نیز توجه و بر اساس این سند، برخورداری از محیط زیست سالم به منزلۀ حق همگانی مطرح شده است. علاوه بر موارد مذکور، موضوع محیط زیست و مصادیق آن در قوانین برنامۀ توسعۀ اقتصادی کشور نیز مورد توجه بوده و برای مثال، برنامۀ سوم را می توان در حکم نقطۀ عطفی در زمینۀ توجه به محیط زیست تلقی کرد، زیرا در این قانون به مسائل محیط زیست فصلی جداگانه اختصاص داده شده است. از این رو، این مقاله می کوشد با تقسیم تولیدات صنعتی بر حسب میزان آلایندگی تحمیل شده به محیط زیست و سنجش سودآوری آن ها، ارتباط این دو را بررسی کند. نتایج این پژوهش نشان می دهد که در تمامی موارد، سودآوری تولیدات صنعتی آلاینده به مراتب و به صورت معنی داری بیش از این میزان در صنایع پاک است. از این رو، برتری عملکرد چنین بنگاه هایی را نمی توان فقط با معیار سودآوری سنجش کرد. بر این اساس و از حیث سیاست گذاری، لازم است با به کارگیری مالیات سبز، که به نظر می رسد عامل فراموش شده در برنامه ریزی های صنعتی ایران باشد، تمهیدات لازم برای جلوگیری از تخریب محیط زیست فراهم شود.